Ik werkte mee aan dit artikel in FD, Werk en Geld van Charlotte Boström van 27 augustus 2019.
Een studie of woning betalen voor een (klein)kind is een veelvoorkomende wens bij (groot)ouders. In feite is het een voorschot op de erfenis. ‘Mensen denken dat het tot gigantische belastingvoordelen leidt, maar dat is niet altijd waar.’
Ouderen van nu hebben grotere vermogens dan ooit, volgens het CBS. Bovendien zijn pensionado’s zuinig en maken ze hun geld niet op, aldus onderzoek van het kenniscentrum van de Rabobank.
Maar dit betekent niet dat ouderen zomaar, zonder nadenken, hun portemonnee moeten trekken voor de komende generaties.
Ten eerste moeten ze zich afvragen hoeveel geld ze nodig hebben om een bepaalde levensstandaard te houden, vandaag en over een paar decennia, adviseert financieel planner Hanneke Wolff-Rierink.
Is er dan nog ruimte om een schenking te doen aan de (klein)- kinderen? Wolff-Rierink: ‘Zo ja, dan moet je je afvragen waarom je dat wilt doen. Als je bijvoorbeeld belasting wilt besparen, is dat bepalend voor hoe je het geld gaat schenken.’
Legale trucjes
Het is altijd verstandig dat de ouders dit bespreken met het nageslacht. Een schenking of nieuwe spaarrekening op naam van het kind kan invloed hebben op de belastingaangifte voor het kind, bijvoorbeeld.
Vrijwel alle experts en sites over geld schenken hebben één focus: wat je moet doen om belasting te ontwijken – dat betreft zowel de schenker als de ontvanger.
Is het ethisch verantwoord alle legale trucjes te gebruiken om belasting te vermijden? Uiteindelijk moet iedereen dat zelf weten. Wolff-Rierink vindt het persoonlijk belangrijk dat iedereen in Nederland belasting betaalt om de samenleving te ondersteunen. ‘Hoe meer je verdient, hoe meer je moet bijdragen. Anders kun je niet klagen over een gat in de weg’, zegt ze.
Ze denkt ook niet dat de erf- en schenkbelasting nul moeten zijn. ‘Maar als je al inkomstenbelasting hebt betaald, kan het zo zijn dat je geld nog een of zelfs twee keer belast wordt. De vraag is hoe redelijk dat is voor de grootouders, als het gaat om het geld waarvoor ze zo hard hebben gewerkt.’
Als voorbeeld noemt Wolff-Rierink verdiend geld waarover men al inkomstenbelasting heeft betaald. Daarbovenop komt soms vermogensbelasting, en na overlijden ook de erfbelasting.
Dubbele belasting
De wet biedt wel mogelijkheden om dubbele belasting te vermijden – zowel voor de schenker als voor de ontvanger. De (groot)ouders kunnen bijvoorbeeld hun vermogen laten krimpen door het geld bij leven aan hun nageslacht te schenken, weliswaar bij voorkeur onder de belastingvrije drempels.
‘Grootouders zijn vaak te enthousiast over hoeveel geld ze aan hun nageslacht willen schenken’, zegt Aniel Autar, notaris en expert in schenkbelasting. ‘Ze hebben dan niet genoeg nagedacht over hun toekomstige uitgaven, risico’s en inkomens.’
Een ander misverstand is dat het altijd slim is om veel te schenken bij leven, zodat de kinderen minder kwijt zijn aan erfbelasting. Elk (klein)kind mag tot 20.616 euro belastingvrij erven van elke (groot)ouder, iets wat kan worden vastgelegd in een testament. Autar: ‘Als je dat bedenkt, merk je dat schenken bij leven in veel gevallen geen belastingvoordelen met zich meebrengt.’
Manieren voor (groot)ouders om geld te schenken
1. Voorschot op de erfenis
Een ouder mag (samen met een eventuele partner) per jaar 5428 euro belastingvrij schenken aan elk kind; (groot)ouders mogen 2173 euro belastingvrij schenken. Uitzonderingen: ouders mogen eenmalig en onder voorwaarden 54.246 euro schenken voor een studie en 102.010 euro om een huis te kopen of te (ver)- bouwen.Misschien willen de schenkers voorkomen dat het geld in verkeerde handen terechtkomt of dat het aan onzin wordt uitgegeven? Leg dat dan vast in een schenkingsakte (daarvoor hoef je niet naar de notaris).Voorbeelden zijn de bewindsclausule, de herroepingsclausule en de uitsluitings- clausule.
2. Rente bij de ‘oma- en opa-bank’
Bij de zogeheten papieren schenking zet de (groot)- ouder op papier dat het (klein)kind een bepaald bedrag gaat ontvangen nadat de (groot)ouder is overleden – stel 50.000 euro. Zo ontstaat er een schuld aan het (klein)kind waarover de (groot)ouder elk jaar 6 procent rente moet betalen (wettelijk vastgelegd).In de praktijk schenk je daardoor jaarlijks 3000 euro aan je kleinkind. Hierover hoeft geen belasting betaald te worden omdat dit technisch gezien geen schenking is, maar rente.Dit is een manier voor (groot)ouders om hun vermogen te laten krimpen (waardoorerfbelasting misschien ook kan worden vermeden voor de (klein)-kinderen) en een aftrekpost te krijgen in box 3.
Let wel op: de voorwaarden moeten worden vastgelegd in een notariële akte en de rente moet daadwerkelijk elk jaar betaald worden. Anders vervalt de hele constructie als de schenking bedoeld is om erfbelasting te besparen.
3. Voordeel van verhuizen
Dit kan handig zijn als de (groot)ouders sowieso hun huis kwijt willen en hun geld in stenen vastzit. Als iemand een woning wil schenken, wordt gekeken naar de WOZ-waarde. Daarover moet schenkbelasting betaald worden, door de schenker of de ontvanger.Stel de woningwaarde is 270.000 en de WOZ-waarde 250.000 euro.Van de 250.000 euro mag je wel die eenmalige vrijstelling van 102.010 euro aftrekken. Zo mag het (klein)kind het huis voor maar 147.990 euro kopen.De schenkbelasting wordt ook kleiner door de eenmalige aftrekpost. En de verkoper van het huis krijgt een som geld om aan iets anders te besteden.
